DOÇENT MEHMET DORUK ÖZÜGÜL
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ/MİMARLIK FAKÜLTESİ/ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ/ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA ANABİLİM DALI/ Mimarlık-Planlama-Tasarım Şehir ve Bölge Planlama
Birlikte çalıştığı kişiler Proje Konusu
Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu-UNICEF, Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, Türkiye Kalkınma Vakfı ortaklığı ile yürütülen proje çalışmasıdır
Proje Konusu
"PANDEMİ SÜRECİNDE DEĞİŞEN YAŞAMLAR: İş Kayıpları, Rol ve Sorumluluklar, Zorluklar ve Baş Etme Deneyimleri" adlı bu bilimsel araştırma projesi merkezi İsveç'te bulunan, Raoul Wallenberg İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk Enstitüsü tarafından koordine edilen 2020 RW-İnsan Hakları Araştırmaları Hibe Programı (RW-İHAHP) kapsamında altı ay süren etkileşimli ve katılımcı bir sürecin sonucudur. Raoul Wallenberg Enstitüsü tarafından sağlanan hibe ile emekli Dr. Öğr. Üyesi Filiz Demiröz (Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü), Dr. Öğr. Üyesi Tahir Emre Gencer (Anadolu Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü), Dr. Öğr. Üyesi Ozan Selçuk (Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü), Arş. Gör. Dr. Hande Albayrak (Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü), Arş. Gör. Engin Fırat (Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü) tarafından yürütülmüştür. Pandemi sürecinde iş kaybı yaşayarak geliri açlık sınırının altında kalan bireylerle ve ailelerle İstanbul, Ankara, İzmir, Trabzon, Rize, Eskişehir ve Kahramanmaraş illerinde 1 Temmuz 2020- 31 Aralık 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Pandemi süreci, bir sağlık sorunu gibi görünmekle beraber çok boyutlu sosyoekonomik etkileri derinleştiren birçok soruna yol açmıştır. Her ne kadar devletler, ekonomik açıdan çeşitli önlemler alsa da bazı bireylerin ve ailelerin iş/gelir kaybı nedeniyle diğer gruplara oranla pandeminin sonuçlarından daha fazla etkilendiği bilinmektedir. Bu çalışma, pandemi sürecinde iş/gelir kaybı yaşayarak açlık sınırının altında kalan bireylerin karşılaştığı zorlukları, aile üyeleri arasındaki rol ve sorumlulukları, toplumsal cinsiyet ilişkilerini, baş etme pratiklerini ve haklara erişim süreçlerini keşfetmek amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma yöntemi ile yapılan bu çalışmada fenomenolojik bir yaklaşım benimsenmiştir. Araştırma öznelerine amaçlı örnekleme ve kartopu örneklem çerçevesinde ulaşılmıştır. Bu kapsamda yarı-yapılandırılmış formlar aracılığıyla 24 özne ile (16 erkek, 8 kadın) derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler, Nvivo 12 nitel veri analizi programıyla tematik olarak analiz edilmiştir. Araştırma sorusuna paralel biçimde “Pandemi Sürecine İlişkin Değişimler ve Deneyimler”, “Pandeminin Doğurduğu Gereksinimler ve Karşılaşılan Zorluklar”, “Pandemi Sürecinde Sosyal ve Ekonomik Düzenlemelerden Yararlanma Durumu, Hak Kayıpları ve Hak Arayışları”, “Pandemi Koşullarının Yarattığı Zorluklarla Baş Etme Deneyimleri” ve “Araştırma Öznelerinin Ekonomik Düzenlemelere, Korunma Önlemlerine ve Geleceğe İlişkin Değerlendirmeleri” olmak üzere beş tema ortaya çıkmıştır. Pandeminin yarattığı ekonomik zorluklar temelinde yoğunlaşan bulguların aynı zamanda psikolojik ve sosyal zorlukların tetiklenmesine ve sorunların katlanmasına neden olduğu dikkat çekmiştir. Ayrıca pandeminin toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini pekiştirdiği ve derinleştirdiği gözlenmiştir. Öte yandan ekonomik düzenlemelere, koruma önlemlerine ve geleceğe ilişkin değerlendirmelere ilişkin yetersizlik, adaletsizlik, kontrolsüzlük ve denetimsizlik vurguları öne çıkmıştır. Pandemide iş/gelir kaybı yaşayan bireylerin biyo-psiko-sosyal ve ekonomik açılardan korunması için gerçekleştirilecek müdahalelerin ise özellikle hak temelli bir anlayışla ve toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı biçimde yapılanması gerekliliği de ortaya çıkmıştır.